مراحل خواب، همچون سفری معجزه آسا در دنیای آگاهی و بی آگاهی انسان، از تاریکی به نور، از واقعیت به رویا است. این سفر که شبانه رخ می دهد، به چهار مرحله اصلی تقسیم می شود. در مرحله اول، انسان وارد خواب می شود و عضلات به تدریج آرام می شوند. در مرحله دوم، تنفس و ضربان قلب کنترل می شوند. در مرحله سوم، فرآیندهای بازسازی بدنی و بهبودی اتفاق می افتد و مغز به تولید موج های معینی می پردازد. در مرحله چهارم یا REM، مغز به فعالیت بیشتری می پردازد، چشمان به طرز غیر ارادی حرکت می کنند و بیشترین ویواگری رخ می دهد. این سفر شگفت انگیز از ابتدای شب تا طلوع روز، علیرغم پیچیدگی های علمی، همچنان یکی از رازهای جذاب عالم خواب باقی مانده است.
لازم است بدانید که هر مرحله از خواب نقش متفاوتی در چگونگی احساس شما در روز بعد از آن دارد. در واقع خواب سبک و عمیق هر کدام نقش مهمی در حفظ سلامت روحی و جسمی و آماده سازی بدن برای روز بعد را دارد. از این رو آشنایی با مراحل خواب می تواند بسیار اهمیت داشته باشد.
مراحل خواب چیست و چرا مهم است؟
مراحل خواب، دوره های مختلف و تنوع دهنده ای هستند که بدن در طی شب با آن روبه رو می شود. میزان و مقدار هر مرحله از خواب می تواند به طور قابل توجهی در بین افراد مختلف، متفاوت باشد. در طول یک خواب ایده آل شبانه، بدن شما زمان کافی برای گذراندن 4 مرحله 90 دقیقه ای را دارد. به طور کلی، هر چرخه به طور متوالی در هر مرحله از خواب، به اصطلاح حرکت می کند. این مراحل به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند:
- مرحله یک (خواب سبک): در این مرحله، انتقال از وضعیت بیداری به خواب آغاز می شود. عضلات آرام می شوند و تنفس کمی کاهش می یابد. اگرچه خواب سبک است، اما به سرعت به مراحل بعدی تغییر می کند.
- مرحله دو (خواب عمیق): در این مرحله، تنفس عمیق تر می شود و فرآیندهای بازسازی بدنی رخ می دهد. این مرحله مهم برای تجدید نیروی بدنی و انرژی است.
- مرحله سه (خواب عمیق): در این مرحله، امواج مغزی کوتاه و سریع تر تولید می شوند و بازسازی و ترمیم عمیق تری در بدن رخ می دهد. این مرحله نقش مهمی در بهبود حالت جسمانی دارد.
- مرحله چهار (REM): REM Rapid Eye Movement به معنای حرکت سریع چشم است. در این مرحله، مغز به فعالیت شدیدی پرداخته و بیشترین رویاها و خواب های زنده رخ می دهد. علاوه بر حرکت چشمان، عضلات نیز ممکن است به طور موقت فلج شوند.
این مراحل به طور متوالی در طول شب تکرار می شوند و چرخه خواب را تشکیل می دهند. این چرخه ها به صورت متناوب تکرار می شوند و تأثیر زیادی بر روی کیفیت و بهره وری خواب دارند. مراحل 1 تا 3 خواب هایی هستند که با حرکات غیر سریع چشم (NREM) شناخته می شوند. به این مراحل خواب آرام نیز گفته می شود.
اما مرحله 4 خوابی با حرکت سریع چشم (REM) است که به عنوان خواب فعال یا خواب متناقض نیز شناخته می شود. این مراحل بر اساس تجزیه و تحلیل فعالیت مغز در طول خواب تعیین می شوند و الگوهای متمایز هر مرحله را نشان می دهند. تکرار این مراحل موجب ایجاد یک چرخه تکراری خواهد شد که بستگی به مدت زمان خواب دارد. در چرخه نهایی، بدن شما ممکن است تصمیم بگیرد که خواب عمیق نداشته باشد.
اطلاع از مراحل خواب امری مهم است زیرا که این چرخه نشان دهنده کیفیت خواب می باشد. در این راستا باید به کیفیت خواب خود فکر کنید و اینکه آیا زمان صرف شده برای خواب برای بهبود عملکرد بدن مفید بوده یا خیر. هر مرحله از خواب در سرحال شدن در بیداری نقش بسیار مهمی ایفا می کند. درک چرخه خواب به اینکه چگونه برخی از اختلالات خواب مانند بی خوابی و آپنه خواب می توانند بر خواب و سلامت فرد تأثیر بگذارند، کمک می کند.
چرخه خواب چیست؟
لازم است بدانید که خواب یکنواخت و به هم پیوسته نیست. در طول شب، کل خواب یک فرد از چندین دور و چرخه تشکیل شده است که شامل چهار مرحله جداگانه که در بالا گفته شد؛ می شود. در یک شب معمولی، فرد چهار تا شش چرخه خواب را پشت سر می گذارد. طول همه چرخه های خواب یکسان نیست، اما همانطور که گفته شد به طور متوسط هر دوره حدود 90 دقیقه طول می کشد.
هر کدام از چرخه ها و مراحل خواب، عملکرد و نقش منحصر به فردی در حفظ عملکرد شناختی کلی مغز دارند. برخی از مراحل نیز موجب ریکاوری بدن شده و شخص را سالم نگه می دارند و فرد را برای روز بعد آماده می کنند.
آزمایش تشخیص چرخه خواب
دانشمندان با استفاده از آزمایش غیر تهاجمی الکتروانسفالوگرام (EEG)، فعالیت مغز را ثبت می کنند. آن ها می توانند ببینند که مغز چگونه با فعالیت های ذهنی مختلف، در هنگام استراحت و خوابیدن درگیر می شود. در مراحل اولیه خواب، شما هنوز نسبتاً بیدار و هوشیار هستید. در این زمان مغز امواج بتا را که امواج مغزی کوچک و سریع هستند، تولید می کند. ارسال این امواج به معنای فعالیت و درگیر بودن مغز است.
هنگامی که مغز شروع به آرام شدن و کاهش سرعت می کند، امواج آلفا تولید می شوند. در طول این انتقال به خواب عمیق، ممکن است احساسات عجیب و واضحی را تجربه کنید که به عنوان توهمات هیپناگوژیک شناخته می شوند. از نمونه های رایج این پدیده می توان به احساس افتادن یا شنیدن نام شما توسط کسی، اشاره کرد. تکان های میوکلونیک نیز ممکن است ایجاد شوند. اگر تا به حال بدون هیچ دلیلی ناگهانی مبهوت شده اید، پس این مرحله را تجربه کرده اید.
آیا همه مراحل خواب یکسان هستند؟
طبیعی است که چرخه خواب با افزایش میزان خواب شبانه، تغییر می کنند. اولین چرخه خواب اغلب کوتاه ترین مرحله است و بین 70 تا 100 دقیقه متغیر می باشد. در حالی که دوره های بعدی بین 90 تا 120 دقیقه هستند. چرخه خواب می تواند از فردی به فرد دیگر و از شبی به شب دیگر بر اساس طیف وسیعی از عوامل مانند سن، الگوی خواب اخیر و حتی مصرف مواد غذایی متفاوت باشد.
چه عواملی باعث می شود خواب بهتر و سالم تری داشته باشیم؟
خواب خوب شبانه بستگی به انجام ورزش، فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی سالم دارد. گاهی فرد به دلیل بیماری های مربوط به ریه، خواب مناسب و خوبی نخواهد داشت. از این رو بهتر است از دستگاه های کمک تنفسی مانند سی پپ و بای پپ استفاده کند. تحقیقات نشان می دهد که خواب ضعیف اثرات منفی بسیار زیادی بر هورمون ها، عملکرد ورزشی و عملکرد مغز دارد. همچنین می تواند باعث افزایش وزن و افزایش خطر بیماری در بزرگسالان و کودکان شود. اما خواب خوب می تواند به شما کمک کند کمتر غذا بخورید، بهتر ورزش کنید و سالم تر باشید.
درباره قیمت bipap بیشتر بدانید
در چند دهه گذشته، کیفیت و کمیت خواب کاهش یافته است. در واقع، بسیاری از مردم به طور منظم خواب ضعیفی دارند. اگر می خواهید به سلامت بدن خود آسیب وارد نکنید و یا وزن خود را کاهش دهید، خواب خوب شبانه به شما در این راستا کمک می کند. در اینجا چند روش بهتر خوابیدن در شب آورده شده است.
قرار گرفتن در معرض نور روشن را در طول روز
بدن انسان دارای یک ساعت طبیعی است که به عنوان ریتم شبانه روزی انجام فعالیت ها شناخته می شود. این ساعت بر مغز، بدن و هورمون ها تأثیر می گذارد. در واقع به شما کمک می کند بیدار بمانید و یا زمان خواب را تعیین کنید. نور طبیعی خورشید یا نور روشن در طول روز به حفظ ریتم شبانه روزی بدن کمک می کند. این عامل باعث بهبود انرژی در طول روز و همچنین موجب کیفیت و افزایش مدت خواب شبانه می شود.
کاهش نور شبانه
قرار گرفتن در معرض نور در طول روز مفید است، اما قرار گرفتن در معرض نور در شب تأثیر معکوس بر بدن دارد. این مشکل به دلیل تأثیر آن بر ریتم شبانه روزی بدن است. در واقع نور شبانه مغز شما را فریب می دهد تا تصور کند که هنوز روز است. این فرآیند باعث کاهش هورمون هایی مانند ملاتونین می شود. این هورمون به شما کمک می کند آرام شوید و بخوابید.
کاهش مصرف کافئین
کافئین فواید بی شماری برای بدن دارد و 90 درصد از جمعیت ایالات متحده آن را مصرف می کنند. یک دوز از آن می تواند موجب افزایش تمرکز، انرژی و توان ورزشی شود. با این حال، وقتی کافئین در اواخر روز مصرف شود، سیستم عصبی شما را تحریک می کند و ممکن است بدن شما را از آرامش طبیعی در شب باز دارد. بر اساس یک مطالعه، مصرف کافئین تا 6 ساعت قبل از خواب به طور قابل توجهی کیفیت خواب را پایین می آورد. کافئین می تواند 6 تا 8 ساعت در خون باقی بماند. بنابراین نوشیدن مقادیر زیادی قهوه بعد از ساعت 4 بعد از ظهر، توصیه نمی شود. به خصوص اگر به کافئین حساس یا دچار اختلالات خواب هستید.
به طور کلی رعایت موارد ذکر شده تا حد زیادی می تواند روی کیفیت خواب و مراحل خواب موثر باشد. از این رو برای داشتن خوابی راحت و بدن سالم بهتر است این موارد را رعایت کنیم. همچین برای آنکه مطلع شدن از اختلالات خواب خود انجام تست خواب را به شما پشنهاد میکنیم. همچنین برای اطلاع دقیق تر می توانید از پزشک خود بخواهید تست خواب در منزل را انجام دهید تا به روند بهبود شما کمک کند
شرکت احیا درمان پیشرفته نماینده انحصاری رسمد عرضه کننده انواع دستگاه های کمک تنفسی برای اطلاعات بیشتر میتوانید با ما در تماس باشید
سوالات متداول
- چرا خواب برای سلامتی مهم است؟
خواب به ترمیم بدن، تقویت حافظه، تنظیم هورمونها، و افزایش انرژی کمک میکند. انسان برای حفظ سلامتی و عملکرد بهتر در روزگار نیاز به خواب دارد.
